Er worden mij veel vragen gesteld over de rolstoeltoegankelijkheid van een appartement. Ondanks dat er in het Bouwbesluit het nodige over bepaald is en er door Woonkeur aanvullende eisen zijn geformuleerd, blijkt het appartement dan in de praktijk toch vaak niet rolstoeltoegankelijk te zijn. Met een kostbare vertraging in de oplevering, discussies en procedures tot gevolg. Die leiden tot aanzienlijke extra investeringen bij de leverende partijen en natuurlijk veel teleurstelling bij de (rolstoel)bewoners. Jammer. Voor mij reden om u via dit weblog ook regelmatig te gaan informeren over aspecten van rolstoeltoegankelijkheid in het wonen.

Ik moet natuurlijk een keuze maken uit de vele onderwerpen en wil u allereerst laten zien hoezeer de ruimte bij de entree van belang is. Aan de binnenzijde van de woning wel te verstaan. Nog onlangs deed ik een rolstoeltoegankelijkheidstoetsing in een appartementengebouw dat kort daarna opgeleverd diende te worden. Die toetsing resulteerde in een aanzienlijke lijst met aandachtspunten c.q. zaken die per se veranderd moesten worden om er als rolstoeler in te kunnen wonen. Onder andere over de entree van het appartement.

Ruimte achter de voordeur

Achter de voordeur dient er volgens de regelgeving een vrije ruimte te zijn van 1,50m x 1,50m met een vrije opstelruimte van 0,5m naast de slotzijde van de deur óf van 1,35m breed x 1,85m diep  met dezelfde 0,5m vrije opstelruimte aan de slotzijde van de deur. Dit lijkt duidelijk genoeg doch uit onderstaande foto die bij die toetsing gemaakt is, blijkt dat hiermee in de ontwerp- en ontwikkelingsfase geen of onvoldoende rekening wordt gehouden.

De breedte van de gang achter de voordeur is 1,33m doch aan de eis van vrije ruimte aan de slotzijde wordt niet voldaan. Niet qua afmeting, maar evenmin door het plaatsen van een radiator in die vrije ruimte (!). Een verkeerde beslissing; een slecht gekozen plek.  Hierdoor wordt de manoeuvreer-ruimte voor zowel een handbewogen als een elektrische rolstoel verder beperkt en te krap. De rolstoeler kan de deur niet achter zich dicht doen, omdat draaien niet mogelijk is.

Voor de bouwer betekent dit dat er gekozen moet worden voor een dure oplossing om dit recht te breien, want de opdrachtgever (in dit geval een woningcorporatie) zal dit niet accepteren bij de oplevering. Er zijn meerdere mogelijkheden om dit op te lossen, maar de kosten zijn in alle gevallen aanzienlijk. Zeker ook omdat de tijdsdruk de kosten nog verhoogt.

Voor de rolstoeler betekent dit, dat deze de gang door moet rijden tot er wel gedraaid kan worden (in dit geval pas in de woonkamer aan het einde van de gang) en hij terug moet rijden naar de voordeur om die te sluiten. Met alle veiligheidsrisico’s (iemand die ongewenst mee naar binnenloopt bijvoorbeeld) en ongemakken van dien (kou die binnenkomt, tijd die het duurt). Overigens doet het probleem van de te beperkte ruimte zich ook voor bij het moeten openen van de deur en binnenlaten van gasten, dat zult u zich kunnen voorstellen. Het is geen gastvrije ontvangst als zij zich tussen de rolstoel en de verwarming door moeten wurmen.

Bij het toetsen van de rolstoeltoegankelijkheid in de ontwerpfase, had de problematiek die nu is ontstaan bij de oplevering van het appartement kunnen worden voorkomen. En zouden veel kosten zijn bespaard. Nu moet bijvoorbeeld de verwarming naar elders worden verlegd en is een automatisch sluitmechanisme op de deur één van de voor de hand liggende oplossingen om de woning echt rolstoeltoegankelijk te maken.

Hoe het ook kan, ziet u op de foto hieronder. In dit rolstoelaangepaste appartement is voldoende ruimte achter de voordeur om te manoeuvreren en de deur te sluiten. Naast een bredere wand aan de slotzijde van de deur  is bovendien de toegang tot de interne berging bij de voordeur geplaatst. Dit vergroot de manoeuvreerruimte direct achter de deur (desgewenst kan de rolstoeler de deur van die berging even openzetten om extra bewegingsruimte te hebben). Een vergelijkbare oplossing had overigens in het appartement dat hierboven is beschreven ook gerealiseerd kunnen worden (en dat kan met wat creativiteit nog steeds).

TIPS:

* denkt u eens helemaal anders over de entree van een appartement. Dat schept bijvoorbeeld de mogelijkheid om de ruimten er direct omheen optimaal te benutten. Met als voordeel het creëeren van extra manoeuvreerruimte, zoals in het voorbeeld hierboven.

* de vrije ruimte bij de entree dient ook echt vrije ruimte te zijn. Die dient namelijk om te manoeuvreren met de rolstoel. Plaatst u daarom nooit een radiator, garderobe, etc. in dit gebied.

* maakt u de voordeur in de ontwerpfase al direct extra breed (minimaal 98cm). Dat maakt het manoeuvreren makkelijker en voorkomt op een later moment hoge kosten om dit alsnog te realiseren.

* betrek bij het ontwerpen van de entree alle aspecten van rolstoelgebruik in dat gebied. Zowel het binnenkomen en de deur (af)sluiten, als het verlaten van de woning en het ‘meenemen’ van de deur achter de rolstoeler aan om ‘m te sluiten.